Cách đây cả ngàn năm, các cung phi, hoàng hậu đã dùng một bài thuốc tên “Thất bảo mỹ nhiệm đơn” (7 vị thuốc diệu kỳ) để giữ sự tươi trẻ của dung nhan. Bài thuốc này đến nay vẫn được nhiều thầy thuốc y dược cổ truyền (YDCT) kê đơn vì rất hiệu quả trong việc duy trì tuổi xuân cho chị em.
Trong kho tàng thuốc YDCT, bên cạnh các vị thuốc nổi tiếng như Trinh nữ hoàng cung (chữa các bệnh lý của phụ nữ), Dâm dương hoắc (cân bằng nội tiết tố sinh dục, mạnh như họ con Mùi), Hà thủ ô đỏ, Hà thủ ô trắng (có tác dụng làm đen tóc)… còn có các bài thuốc cổ phương (kết hợp một số vị thuốc trong một thang thuốc và được sử dụng trị bệnh có hiệu quả từ hàng ngàn năm nay nên gọi là bài thuốc cổ phương). “Thất bảo mỹ nhiệm đơn” (Qi bao mei ran dan) - bài thuốc đầu tay trong ngành Lão khoa YDCT - chính là một trong số những bài thuốc nổi tiếng dùng chăm sóc sức khỏe cho nữ giới thượng lưu thời xưa.
Theo sách từ Trung Quốc ghi chép lại, vào đời nhà Minh niên hiệu Gia Tĩnh năm 1521 – 1556 có vị thầy thuốc tên là Thiệu Ứng Tiết dâng vua bài thuốc này. Trước khi sử dụng, nhà vua bị chứng “Bất lực” (rối loạn dương cương), sau khi uống bài thuốc này đã có con với hoàng hậu và sinh được hai hoàng tử [1].
Bài thuốc này gồm có 7 vị, từ đó đến nay được ứng dụng điều trị các chứng suy nhược cơ thể sau mắc các bệnh nặng, suy nhược sinh dục nam – nữ, tóc rụng và bạc sớm. Một số số tác giả còn sử dụng trị những trường hợp bệnh đái tháo đường có kết quả.
|
Số thứ tự |
Tên dược liệu |
Tác dụng |
|
1 |
Hà thủ ô đỏ |
Điều hoà chức hệ miễn dịch, giảm cholesterol, chống bạc tóc sớm, tăng lưu lượng máu cho mạch vành… |
|
2 |
Đương quy |
Tăng hồng cầu và tốc độ di chuyển các tế bào máu, phát triển tuần hoàn bàng hệ, điều kinh, chống viêm, giam đau, tăng cường miễn dịch, bảo vệ gan. |
|
3 |
Bạch phục linh |
Lợi tiểu, tăng cường chức năng của hệ tiêu hoá, an thần. |
|
4 |
Ngưu tất |
Tăng khả năng vận động của hệ cơ – xương – khớp, thúc đẩy tuần hoàn của dịch thể trong mạch máu; chống đau từ phần thắt lưng trở xuống, chống đau bụng kinh và rối loạn kinh nguyệt. |
|
5 |
Câu kỷ tử |
Tăng sức đề kháng, tăng số lượng hồng cầu, hạ cholesterol, ổn định huyết áp, tăng lượng tinh trùng. |
|
6 |
Bổ cốt chi (Phá cố chỉ) |
Điều hoà hệ miễn dịch, ổn định thần kinh, chống lão hoá, kích thích mọc tóc, tăng dinh dưỡng và phục hồi sắc tố da, có tác dụng của nội tiết tố nữ. |
|
7 |
Thỏ ty tử |
Phòng đục thuỷ tinh thể, tăng cường thị lực, cải thiện chức năng sinh dục. |
Theo tài liệu, bài thuốc có tác dụng: Duy trì hoạt động của các nội tiết tố sinh dục (chức năng thận tinh), cải thiện chức năng hoạt động chung của cơ thể, chống thiếu máu (bổ khí – huyết) [1]. Chống bạc tóc sớm “làm râu tóc trắng hoá đen, khoẻ gân xương, bền tinh khí, sống lâu” [2].
Chỉ định điều trị cho những trường hợp: Tóc rụng và bạc sớm, đau lưng mỏi gối, loãng xương nguyên phát (đặc biệt phụ nữ sau mãn kinh), suy nhược sinh dục nam – nữ, gầy, rối loạn kinh nguyệt, huyết trắng nhiều, tiểu đêm nhiều, một số thể hiếm muộn, thiếu máu, chóng mặt khi đổi tư thế, ù tai, giảm thị lực…
Kết quả đạt được
Qua quá trình theo dõi và sử dụng bài thuốc Thất bảo mỹ nhiệm đơn, BV Y Dược học cổ truyền đã ghi nhận kết quả tốt trên một số dạng bệnh lý. Cụ thể là: Tóc rụng và bạc sớm (không do bệnh lý tại da đầu); Hội chứng tiền kinh nguyệt (pre-menstruation), tiền mãn kinh và mãn kinh (đau bụng khi hành kinh, nóng phừng mặt, mệt mỏi, cáu gắt, đau lưng, thiếu hoặc loãng xương, xạm da mặt…); Một số trường hợp hiếm muộn; Suy nhược, gầy, tăng chuyển hóa cơ bản (nóng trong người, khô miệng, khát nước, tiểu ít - vàng, bón), rối loạn giấc ngủ.
Qua quá trình theo dõi và sử dụng bài thuốc Thất bảo mỹ nhiệm đơn, BV Y Dược học cổ truyền đã ghi nhận kết quả tốt trên một số dạng bệnh lý. Cụ thể là: Tóc rụng và bạc sớm (không do bệnh lý tại da đầu); Hội chứng tiền kinh nguyệt (pre-menstruation), tiền mãn kinh và mãn kinh (đau bụng khi hành kinh, nóng phừng mặt, mệt mỏi, cáu gắt, đau lưng, thiếu hoặc loãng xương, xạm da mặt…); Một số trường hợp hiếm muộn; Suy nhược, gầy, tăng chuyển hóa cơ bản (nóng trong người, khô miệng, khát nước, tiểu ít - vàng, bón), rối loạn giấc ngủ.
Cách dùng: Thuốc có thể dùng dưới dạng thuốc thang (thuốc sắc) hoặc dạng viên.
Lưu ý, bài thuốc chỉ có hiệu quả khi sử dụng dược liệu đảm bảo chất lượng, được sao tẩm đúng cách. Liều cho mỗi thang thuốc, tuỳ theo thể trọng là: Phá cố chỉ 10 - 15g , 6 vị còn lại mỗi vị 15 – 30g. Nếu để phòng ngừa, chống lão hóa, trong mỗi tháng chỉ uống từ 7 - 10 ngày, mỗi ngày 1 thang. Nếu cơ thể đang có triệu chứng khó chịu như đã kể ở phần trên nên uống cho đến khi hết triệu chứng thì tạm ngừng. Nếu không có thời gian sắc thuốc, người dùng có thể chọn dạng bào chế. Nên mua loại có thương hiệu, uy tín (như Viện Y Dược học Dân tộc TP.HCM), uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần 20 viên, sau khi ăn 30 phút với nước ấm. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả tốt nhất, tránh những tác dụng không mong muốn, trước khi quyết định sử dụng bất cứ loại thuốc nào, kể cả bài thuốc Thất bảo mỹ nhiệm đơn để trị bệnh, cần tham khảo ý kiến thầy thuốc chuyên khoa YDCT.
Lưu ý, bài thuốc chỉ có hiệu quả khi sử dụng dược liệu đảm bảo chất lượng, được sao tẩm đúng cách. Liều cho mỗi thang thuốc, tuỳ theo thể trọng là: Phá cố chỉ 10 - 15g , 6 vị còn lại mỗi vị 15 – 30g. Nếu để phòng ngừa, chống lão hóa, trong mỗi tháng chỉ uống từ 7 - 10 ngày, mỗi ngày 1 thang. Nếu cơ thể đang có triệu chứng khó chịu như đã kể ở phần trên nên uống cho đến khi hết triệu chứng thì tạm ngừng. Nếu không có thời gian sắc thuốc, người dùng có thể chọn dạng bào chế. Nên mua loại có thương hiệu, uy tín (như Viện Y Dược học Dân tộc TP.HCM), uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần 20 viên, sau khi ăn 30 phút với nước ấm. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả tốt nhất, tránh những tác dụng không mong muốn, trước khi quyết định sử dụng bất cứ loại thuốc nào, kể cả bài thuốc Thất bảo mỹ nhiệm đơn để trị bệnh, cần tham khảo ý kiến thầy thuốc chuyên khoa YDCT.
Mặt khác, cho dù bài thuốc tốt và thực sự có hiệu quả trị bệnh nhưng nếu không kết hợp với lối sống khoa học: tập thể dục đều đặn, kiểm soát stress, hạn chế rượu bia, nói không với thuốc lá, ăn đủ chất, ngủ đủ giờ… thì khó có được kết quả và “đẹp” như mong muốn.
Tài liệu tham khảo:
[1] Trần Văn Kỳ, 250 Bài thuốc đông y cổ truyền chọn lọc, NXB Tổng hợp Đồng Tháp 1996, tr. 267 – 268).
[2] Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, NXB Khoa học kỹ thuật Hà Nội, 2004, tập I, tr. 88.
BS. Trần Văn Năm
BS. Trần Văn Năm